“Tetanoz” Hakkında Tüm Merak Ettikleriniz
Ayağıma çivi battı. Elimi camla kestim. Bıçak elime battı. Kaza geçirdim vücudumda sıyrıklar oluştu. Böcek ısırdı. Köpek ısırdı. Kedi tırmaladı. Kene ısırdı. Tetanoz olur muyum? Ne zaman tetanoz aşısı olmalıyım?
1. Tetanoz nedir
Tetanoz (Tetanus – Lockjaw) çizgili kaslarda kasılma bozukluklarına neden olan bakteriyel bir hastalıktır. Etkeni: Clostridium Tetani denilen bir bakteridir. Temelde sinir sistemini etkileyen ancak semptomlarını kas-iskelet sisteminde veren bir hastalıktır.
Tetanoz kas ağrısı ve aşırı ağrılı kramplara neden olur. Kaslara uyarı getiren sinirlerin kasılma uyarısı olan ‘asetilkolin’ isimli nörotransmitterin kaslara geri alınmasını engelleyerek kaslarda istemsiz aşırı kasılmalara neden olur. Etkisini tüm vücuttaki sinirleri ve dolayısıyla kasları etkileyerek gösterir.
El-kol gibi koordinasyonu ve istemli hareketi sağlayan kasları etkileyeceği gibi ileri dönemde solunum kasları gibi hayati fonksiyona sahip kasları da etkileyerek ölüme sebep olur.
2. Tetanoz ve kazıklı humma aynı hastalık mı?
Evet. Tetanozun diğer adı kazıklı humma’dır.
Kültürümüzde çok sert olan şeyleri belirtmek için ‘kazık gibi’ betimlemesini kullanmasını severiz ve tercih ederiz. Tetanozda da kaslar o kadar sertleşir ki hasta vücudunu kontrol edemeyecek hale gelir ve acı duyar. Humma ise ‘ateşli hastalık’ demektir ve tetanoz seyrinde de ateş görülmektedir.
3. Tetanoz vücuttaki etkilerini nasıl ortaya çıkarır?
Normalde her sinir hücresi ilgili kasa veya sinire uyarıyı iletmek için bir nörotransmitter salgılar. Bu nörotransmiiterin görevini sonlandırmak için de başka bir nörotransmitter kullanır ki bu görevi sonlandırıcı nörotransmittere ‘inhibitör nörotransmitter’ denir. Bunlar glisin ve GABA’dır.
Tetanospazmin toksini ise, kaslarda kasılma uyarısını sonlandırmaya yarayan ‘Glisin-gaba’ salınımını engelleyerek uyarının sonlandırmasını engeller. Bunun sonucunda uyarımda esas etkili olan asetilkolin bağlantı noktasından geriye alınamamakta ve etkisi sonlandırılamamaktadır.
Sonuç olarak bağlantı noktasında sürekli kasılma uyarısı veren asetilkolin kalmış olur. Sinirlerden gelen uyarıya göre hareket etmektedir. Kasa sürekli olarak kasılma uyarısını veren sinirler olunca kas mecburen var gücüyle kasılır ve sonuçta vücutta istemsiz ağrılı kas kasılmaları (kramplar) meydana gelir.
4. Tetanoz nasıl bulaşır?
Tetanoz anaerop(oksijensiz solunum yapan) bir bakteridir.Yani oksijenin az olduğu ya da olmadığı yerlerde yaşar. Oksijenin olmadığı bu gibi yerlerin özelliği nemli toz-topraklar olmasıdır. Toprak, gübre, nemli ortamlarda tetanoz bakterisi bol bulunur. Bu ön bilgiyi verdikten sonra bulaşma yolu ile ilgili konuşalım;
Tetanozun paslı çividen bulaştığını bilmeyenimiz yoktur. Tamam kabul. Ancak paslı çivi değil de paslı tel veya raptiye olsa olmaz mı? Tabii ki olur.
Burada kilit nokta çivi değil ‘paslı’ olmasıdır. Paslı çivi-demir madde; normal demirin toprakta, nemli ortamda uzun süre beklemesi ve oksitlenmesi sonucu olur. Yani bir demiri nemli ortama bıraksan paslanması için haftalar aylar hatta yıllar geçmelidir. Yani bir anda çivi paslanmaz. Dolayısıyla pas kelimesi o maddenin nemli ortam, toprak, tozlu ortam gibi insan için steril olmayan ve bakteriler tarafından yoğun olan ortamda uzun süre kaldığını ve oksitlendiğini gösterir.
Uzun süre bakterilerle dolu ortamda kalan maddeye mikrop-bakteri bulaşması daha kolaydır. Hele hele oksijenden fakir bir ortamda kalmış ise mikrop bulaşması açısından bizi en çok korkutan şey: TETANOZ’dur.
HER TÜRLÜ RİSK TEŞKİL EDEN DURUMDA TETANOZ AŞISI YAPILIR.
Tetanoz vücudumuza şu şekillerde girebilir:
- Kesik-sıyrıklarla (delici-kesici alet yaralanmaları)
- Yanık dokusundan (2.derece ve daha şiddetli yanıkları)
- Böcek ısırıklaıyla
- Hayvan ısırıklarıyla
- Hayvan dışkılarıyla
- Dövme, Piercing gibi yabancı enjeksiyonlar ve materyallerle
- Göz yaralanmalarıyla
- Kontamine(kirli) ilaç uygulamaları ile
TETANOZ İNSANDAN İNSANA BULAŞMAZ.
