Dudakta uçuk çıkması

İş aile ya da sosyal hayatınızda yaşadığınız stresli durumlarda dudağınızın etrafında çıkan yaranın uçuk olduğunu bilirsiniz.

Uçuk; herpes simpleks virüsü (HSV)’nün yol açtığı, vücudun hemen her yerinde gelişebilen, su dolu kabarcıklar ve sonrasında kabuklu yara oluşumu ile seyreden viral bir enfeksiyondur. HSV dünyada yaygın olarak görülür ve en sık enfeksiyon yapan virüslerden biri olarak kabul edilmektedir.

Uçuğa (Herpes Labialis), HSV-1 virüsü yol açar. Genellikle dudaklar, ağız çevresi, burun ve çenede ortaya çıkar ve genellikle 1 hafta içinde su dolu kabarcıkların kuruması ile iyileşir.

Dudak Uçuğunun Nedenleri Nelerdir?

• Stres,
• Heyecan,
• Travma
• Yorgunluk,
• Uykusuzluk

gibi vücut direncini düşüren psikolojik durumlar

• Soğuk algınlığı, grip gibi ateşli hastalıklar
• AIDS, kanser, kortizon kullanımı, organ nakli gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar

Dudak Uçuğunun Belirtileri Nelerdir?

HSV ile enfekte olmuş kişi ile temas sonrasındaki 3 hafta içerisinde uçuk ortaya çıkabilir. Uçuğun yaklaşık 1 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşmesi beklenir. Uçuk daha çok çocuklarda görülür. Bunun sebebi çocukların bağışıklık sistemlerinin yetişkinlerdeki kadar gelişmiş olmamasıdır. Aynı şekilde bağışıklık sistemi zayıf yetişkinlerde de diğer yetişkinlere nazaran daha yüksek oranda uçuk görülür. Kişide ilk görülen uçukların iyileşmesi sonrakilere nazaran daha uzun sürer.

Uçuk genellikle; kaşıntı, yanma, batma ile birlikte kızarık zeminde gruplaşmış sulu kabarcıklar halinde ortaya çıkar.

Dudak Uçuğu Nasıl Bulaşır?

HSV virüsünün vücuda ilk kez alınması genellikle bebeklik veya çocukluk çağında olur. Genellikle aile ve yakın arkadaş gibi en yakın çevresinden virüsü taşıyanlar bulaştırır.

Dudak uçuğu, sızıntılı kabarcıkların varlığında en bulaşıcıdır. Fakat uçuk virüsünin, görünürde hiçbir kabarcık olmasa dahi bir bulaştırıcı olabildiğini bilmek lazım.

Aynı çatal kaşığı, tıraş bıçağını veya havluyu kullanma veya öpme/öpüşme gibi durumlarda virüs insandan insana geçer.

Oral ilişki yoluyla HSV-1 virüsü genital organlara, HSV-2 virüsü de dudaklara bulaşabilmektedir.

Dudak Uçuğu Bulaşmasından Nasıl Korunulur?

HSV virüsünü durduracak veya bulaştırıcılığı önleyecek bir aşı henüz bulunamadığı için hastalanmanın önlenebilmesinde en önemli yöntem korunmaktır. Uçuk ile temastan uzak durulmalı, öpme/öpüşme veya ortak malzemelerin kullanımı olabildiğince kısıtlanmalıdır.

Dudak Uçuğu Tanısı Nasıl Konur?

Tanı için fizik muayene yeterlidir. Uçuk görüntüsüyle kendini belli eder. Ancak tanının kesinleştirilmesi için hastanın kabarcıklarından örnek alınarak laboratuvar testlerinde HSV’nin bulunup bulunmadığına bakılır.

Dudak Uçuğu Nasıl Tedavi Edilir?

Uçuklar kendiliğinden iyileşebilirler. Hastalığın şiddetine göre virüsün tedavisi için antiviral kremler veya sistemik ilaçlar da kullanılabilir. İlaç kullanılacaksa, hastalığın başladığı ilk 1-2 gün içinde başlanması gerekmektedir. Uçuğun sık tekrarlandığı durumlarda hastalara 6 ay-1 yıl süre ile baskılama tedavisi uygulanabilir.

Çok ciddi enfeksiyon durumlarında, bazı antiviral ilaçlar enjeksiyon (iğne) yoluyla hastaya verilebilmektedir.

Dudak Uçuğu Hastalarına Öneriler

• Dudak balsamı veya dudak kremi kullanımı: Dudakları güneşten korumak için kremler ya da güneş koruyuculu dudak balsamları kullanılabilir.

• Soğuk kompres uygulaması: Soğuk ve nemli bir bez kızarıklığı azaltabilir, kabuklanmayı gidermeye yardımcı olabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
• Ağrı giderici kremlerin kullanılması: Ağrı kesici etkili kremleri kullanarak hissettiğiniz ağrının hafiflemesini sağlayabilirsiniz.

Çocuklarda Dudak Uçuğu

Çoğu insan HSV’ye ilk olarak 1 ila 5 yaş arasında maruz kalır. Çocuklardaki uçuğa genellikle HSV-1 virüsü sebep olmaktadır. Bir çocuk HSV ile ilk karşılaştığında (bu evre primer HSV olarak da adlandırılmaktadır) kabarcıklar çoğunlukla dudaklardan, ağız ve diş etlerine doğru yayılır. Bu evredeki çocuk hastada ateş, şiş ve hassas lenf bezleri, boğaz ağrısı, huzursuzluk gibi belirtiler görülebilir. Bazen de belirtiler ebeveynlerin fark edemeyecekleri düzeyde olabilir.

Bir çocuğun ilk uçuğunun ardından virüs, vücuttaki sinir hücrelerine yerleşir ve yeniden aktifleşene kadar herhangi bir belirti oluşturmaz. Virüs bütün bir ömür boyunca vücutta kalırken, tekrar etme sıklığı kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir.

Alevlenmenin ilk bulguları arasında; karıncalanma, kaşınma ya da yanma sayılabilir. Ebeveynler, çocuklarının sürekli dudaklarında bir noktaya dokunduğunu ya da kaşıdığını fark edebilirler. Bu noktalar daha sonra kabararak ve kızararak yara halini alır.