Hafızanda nasıl tutuyorsun?

4 yaşından önceki birkaç olayı hatırlayabilirsiniz ancak 3 yaşından öncesini hatırlayamazsınız.

Çocuklar etraflarındaki olayları 10-12 aylık iken tanımaya/tanımlamaya/ayırt etmeye başlarlar ve 20-24 aylık olduklarında daha önceden olmuş olayları zamanla hatirlarlar. Ama bu hatıralar, kelimelerle ifade edene kadar hatırda kalacak derecede somutlaşmamış olabilir.

Anısal (Epizodik) Bellek: Bireylerin hatıralarını, anılarını içerir. Kişiler için önemli olan olaylar bu bellekte saklanır. Zaman ilerledikçe buradaki bilgilerin hatırlanması zorlaşabilir.

İnsan uyku döngüsü, hatıralar oluşturmak için çok önemlidir. Gün içinde önemli bir şey olursa, beyniniz, gece boyunca dinlenirken o olayla ilgili düşüncelerinizi ve duygularınızı güçlendirir.

Aklınızdaki detaylar 3 kategoride depolanabilir:

• kısa vadeli olaylar
• uzun vadeli olaylar
• son olaylar

Kısa süreli hafızaya alınan bir olay ya da bilgiyi, uzun süre saklayabilmeniz için olaylar veya bilgiler arasında bağlantılar, çağrışım yapmanızı kolaylaştıracak bilgiler olması gerekir.

Hafızaya alınan şeyler zamanla kaybolur çünkü:

Veriler uzun süreli belleğinize kaydedildikten sonra, sonsuza dek orada kalır. Kendiliğinden silinmezler. Ancak her zaman bu verileri zihninizde bulup hatırlayamazsınız. “Dilimin ucunda…” dediğiniz ve hatırlayamadığınız şeyleri hatırladınız mı? İşte aynen böyle, yeteri kadar iyi çağrışım ve ilişkilendirmelere sahip olmayan bilgiler beyinde kaydedilen yerden çıkarılıp bulunamayabilir. Hatırlanamayabilir.

Çokta gerekli görülmediği için hiçbir ilişkilendirme veya bağlatı yapılmayan kısa süreli anılar bazen birkaç saniye sonra hızla kaybolur. Çarşıpazarda ya da AVM’de yürürken görüp sonradan hatırlamadığınız insanlar buna bir örnektir.

Ufak tefek gündelik işlerinizi yapmak veya günlük ilaçlarınızı almak gibi bir şeyler yapmayı hatırlamak, “prospektif” hafıza olarak adlandırılır. Bu tarz şeyler birer tetikleyici ile daha kolay hatırlanır. Örneğin cüzdanınızda gördüğünüz kuru temizleme fişi size kıyafetlerinizi kuru temizlemeden almanızı hatırlatır.

Herkes yaşlandıkça hafıza kayıpları yaşar mı?

Hafıza sorunu yaşla birlikte gelir, fakat herkesin başına gelmez. Hem zihinsel hem de fiziksel olarak daha aktif olan insanlar, sık sık hareket etmeyen ya da zihinlerine meydan okumak için fazla çaba sarf etmeyen insanlardan daha iyi bir çalışma hafızasına sahip olma eğilimindedir.

Araştırmalar, sosyal olarak aktif kalan ya da birisiyle yaşayan yaşlı insanların da daha iyi zihinsel işlevlere sahip olduğunu göstermektedir.

Tansiyon ve Hafıza ilişkisi

Yüksek tansiyon, beyninizi besleyen ve hafıza kaybına neden olan kan damarlarını etkileyebilir. Bunun tersi de doğru olabilir: Çalışmalar, kan basıncını düşüren aerobik egzersizin hafızanızı iyileştirebileceğini gösteriyor.

Yaşlılıkta güçlü hafıza için neler yapılmalı?

Eskilerin de dediği gibi yuvarlanan taş yosun tutmaz. Çalışan beyin de yosun tutmaz. Yaşlanmaz.

Bir bulmaca çöz. Puzzle diz. Uzun bir yürüyüşe çık. Yüz. Bisiklete bin. Zeka oyunları ve fiziksel aktivite hem zihinsel işlevlerin korunmasına hem de hafızanın korunmasına yardımcı olabilir. Meditasyon sadece 8 haftada hafıza problemi olan yaşlılara fayda sağlayabilir.

Dikkat etmezsen hatırlayamazsın!

Yaşlandıkça, fikrinizi aynı anda birden fazla şey üzerinde tutmak zordur. Yani aracınızı park ederken biriyle sohbet ediyorsanız, aracı bıraktığınız yeri hatırlayamayabilirsiniz. Bunun nedeni hafıza problemi yaşamanız değil, hatırlamanız gerek şeyi hafızanıza alma konusunda dikkat etmememiz olabilir. Yaptığınız şeye odaklanırsanız hatırlamanız çok daha kolay olacaktır.

Küçük hafıza kayıpları Alzheimer hastalığının habercisi midir?

Hafıza sorunları Alzheimer’ın işaretidir. Aslında, insanlar tam anlamıyla Alzheimer’a yakalanmadan önce bile, genellikle hafif bir bilişsel bozulma (MCI) denilen bir durumdan muzdariptir, bu da bir miktar hafıza kaybı içerir. Bununla birlikte, MCI’li tüm insanlar hastalığı geliştirmeye devam etmez.

İyi bildiğiniz yerlerde (sokak, çarşı …vs) kaybolmaya başladıysanız çok ciddi bir hafıza probleminiz var demektir.

• Anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu hatırlayamamak,
• Belirli bir kelimeyi veya ismi hatırlamakta güçlük çekmek
• Yeni şeyler öğrenmek için daha uzun süre uğraşmak,

yaygın olan hafif unutkanlık belirtileridir. İyi bildiğiniz yerlerde kaybolmak, Alzheimer hastalığı, depresyon veya dolaşım problemi gibi daha ciddi bir sorunu işaret edebilir.

Ciddi bir hafıza probleminin diğer işaretleri arasında aynı soruları tekrar tekrar sormak; talimatları takip edememek; zaman, insanlar ve yerler konusunda kafa karışıklığı; ve kendine iyi bakmayı (kişisel bakım ve hijyen gibi) unutmaktır.

Bakınız: Kaliteli Uyku