İdrar yaparken yanma ve ağrı, İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE) hastalığına işaret eder. İdrar yolu enfeksiyonu hem erkeklerde hem de kadınlarda çok sık görülür. Böbrekler, Üreterler, Mesane veya idrar yollarını tutan bir enfeksiyonu tanımlar. Bunlar idrarın üretildiği ve vücuttan atılmadan önce geçtiği yapılardır.

• Böbrekler, Bel seviyesindeki omurganın her iki yanına uzanan bir çift küçük organdır. Vücutta atıkları ve aşırı suyu kabaca kandan temizlemek ve idrar olarak atmak da dahil olmak üzere birçok önemli görevi vardır.
• Üreterler, yaklaşık 10 santim uzunluğunda dar tüplerdir, her böbrekten Mesaneye idrar boşaltmada rol alırlar.
• Mesane, idrarı toplayan ve depolayan küçük bir kese organıdır.
• Üretra, Mesaneyi vücudun dışına bağlayan küçük bir borudur. 

Bu sistemin herhangi bir kısmı enfekte olabilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir ?

Üst idrar yolları böbrekler ve üreterlerden oluşur.

Üst Üriner Sistemdeki enfeksiyon genellikle Ateş, Titreme, Bulantı, Kusma ve diğer şiddetli semptomlara neden olabilen ve Piyelonefrit denen bir enfeksiyondur ve Böbrekleri  etkiler.

Alt idrar yolu Mesane ve idrar yolundan oluşur. 

Alt idrar yollarındaki enfeksiyon, Üretra (Üretrit) veya Mesaneyi (Sistit) etkileyebilir.

İdrar yolu enfeksiyonları yetişkinlerde çocuklardan çok daha sıktır, ancak çocukların yaklaşık % 1 – 2’sinde üriner sistem enfeksiyonu görülür.

İdrar yolu enfeksiyonu, solunum yolu enfeksiyonundan sonra en sık görülen 2.enfeksiyon türüdür.

Bu enfeksiyonlar, kız çocukları ve kadınlarda daha yaygındır. Bunun nedeni kadın üretrasının erkek üretrasından çok daha kısa olması olabilir.

Kadınların yaklaşık % 40’ı ve Erkeklerin % 12’si hayatlarının en az bir döneminde İYE geçirir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Neden Olur ?

İdrar normalde sterildir. İçerisinde mikrop, enfeksiyon, iltihap yoktur.

Bir enfeksiyon, bakteriler idrar içine girip çoğalmaya başlarsa oluşur. Bakteriyel enfeksiyon genelde idrarın vücudun dışına çıktığı idrar yolunun açılışında başlar.

Komplikasyonsuz enfeksiyonların en az % 90’ındaki suçlu, Escherichia coli (E. coli) olarak bilinen bir bakteri türüdür. Bu bakteri normalde Barsak ve Anüsün çevresinde bulunur.

Bu bakteri, Anüs çevresindeki bölgeden Üretranın açıklığına kadar ilerleyebilir. Bunun en yaygın iki nedeni yanlış silme ve cinsel ilişki’dir.

Enfeksiyon, bakteriler Üreterler vasıtasıyla Mesaneden yukarı doğru ilerledikçe daha da yayılabilir. Böbreklere ulaşırsa, derhal tedavi edilmezlerse çok ciddi bir duruma gelebilen bir Böbrek enfeksiyonuna (Piyelonefrit) neden olabilirler.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Mesane (Sistit) Enfeksiyonu

• Dizüri: İdrar sırasında ağrı ya da yanma.
• Pollaküri: Sık idrara çıkma veya bazen geceleri uyanıp idrara çıkma
• Üriner aciliyet: Acilen idrar yapma hissi
• Bulutlu, kötü kokulu veya kanlı idrar
• Alt Karın ağrısı veya Pelvik ağrı
• Hafif Ateş
• Titreme
• Halsizlik

Üst Üriner Sistem Enfeksiyonu (Piyelonefrit veya Böbrek Enfeksiyonu)

Semptomlar hızla gelişir ve alt üriner sistem infeksiyonu semptomlarını içerebilir ya da olmayabilir.

• Oldukça yüksek Ateş
• Titreme
• Mide bulantısı
• Kusma
• Yan ağrısı: Sırt veya yanda ağrı, genellikle tek taraflı olarak Bel seviyesinde ağrı olur.

Yenidoğanlarda, bebeklerde, çocuklarda ve yaşlılarda, idrar yolu enfeksiyonunun klasik semptomları mevcut olmayabilir.

Bu grupta olanlarda başlıca belirtiler;

Yenidoğanlar:  Ateş veya Hipotermi (düşük sıcaklık), zayıf beslenme, sarılık

Bebekler: Kusma, ishal, ateş, zayıf beslenme, gelişme geriliği

Çocuklar: Sinirlilik, iştahsızlık, açıklanamayan ateş, Bağırsak kontrolünü kaybetme, idrara çıkma şeklindeki değişiklikler

Yaşlı insanlar: Ateş veya Hipotermi, kötü iştah, letarji, zihinsel durum değişikliği

Hamile kadınlar İYE için yüksek risk altındadır. Tipik olarak, hamile kadınların sıradışı veya benzersiz belirtileri yoktur.

Çoğu insanda idrar yolu enfeksiyonu semptomları olmasına rağmen, bazılarında ise yoktur.

İdrar Yolu Enfeksiyonu için Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

İYE semptomlarından herhangi biri gelişirse, tercihen 24 saat içinde, Böbrekleri içeren bir üst üriner sistem enfeksiyonu semptomu olan biri ise hemen bir Doktora başvurulmalıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Teşhis Edilir?

İdrar yolu enfeksiyonunun teşhisi, kişinin semptomları, tıbbi ve cerrahi geçmişi, ilaçları, alışkanlıkları ve yaşam tarzı hakkında verdiği bilgilere dayanmaktadır.

Fiziksel muayene ve Laboratuvar testleri değerlendirmeyi tamamlar.

Tam İdrar Tahlili ve gerekiyorsa  idrar kültür testi yapılır. Bu, doktora, enfeksiyona neden olan bakterileri ve bu bakterilerin direnç veya duyarlılığa sahip oldukları antibiyotikleri söyler.

Semptomlarına bağlı olarak cinsel yönden aktif kadınlarda Pelvik muayene gerekebilir, çünkü Pelvik enfeksiyonları üriner sistem enfeksiyonuna benzer semptomlara neden olabilirler.

Erkeklerde Genital muayene gerekebilir, semptomlara bağlı olarak muhtemelen bir Prostat muayenesi yapılacakdır. Prostat Enfeksiyonu (Prostatit) üriner sistem infeksiyonundan daha uzun antibiyotik tedavisi  gerektirir.

Ultrason muayenesinde Böbrek ve Mesane problemleri değerlendirilebilir.

İntravenöz Piyelogram (IVP) üriner sistemdeki anormallikleri vurgulamak için kontrast bir boya kullanan özel bir dizi X ışınlarıdır.

Sistoskopi, küçük bir kamera ile Üretradan Mesaneye doğru ince, esnek bir tüp yerleştirilmesini içerir. Bu, Mesanenin içindeki enfeksiyonlara katkıda bulunabilecek anormalliklerin saptanmasına olanak tanır.

BT taraması idrar yollarının çok ayrıntılı bir üç boyutlu resmini verir.

Üriner sistem enfeksiyonlarında tedavi nasıl yapılır?

Üriner sistem enfeksiyonlarının tedavisi antibiyotik tedavisidir. Üriner sistem enfeksiyonlarının en sık nedeni (%60-90) E.coliismindeki bakteridir. Bu nedenle verilecek antibiyotiğin E.coli bakterisine karşı etkili olması gerekmektedir. Atibiyotik seçiminde ilk olarak trimethoprim-sulfamethoksazolveya siprofloksasinkullanılabilir.

Taş düşürme veya kum dökme gibi bir durumdan kaynaklı idrar yanmasının tam olarak iyileşmesi için bol su içmek ve hareketli olmak gerekmektedir. Kum tamamen dökülmeden, taş düşmeden veya cerrahi operasyon ile taş alınmadan idrar yanması geçmeyecektir.

İdrar yaparken yanma ve ağrı hissiyle beraber cinsel organınızda akıntı veya kaşıntı varsa mutlaka doktorunuza belirtiniz.

Gebelikte idrar yolları enfeksiyonu daha önemlidir. Enfeksiyon gebede erken membran rüptürüne ve istenmeyen başka durumlara neden olabilir. Gebeyken takip amaçlı idrar tahlillerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz ve idrar yaparken yanma ve ağrı hissi duyduğunuzda mutlaka doktorunuza belirtiniz.

İdrar Yolu Enfeksiyonunu Önlemek Mümkün mü?

Alt üriner sistemde enfeksiyon gelişebilmesi için mikrobun tutunacağı bir bölgeye ihtiyacı vardır. İdrar mesaneden üreta ile dışarıya doğru belli bir akımla akarak mikrobun tutunmasını ve çoğalmasını zorlaştıracaktır. Mesane, prostat ve böbrek pelvislerinde idrar akım kuvveti daha azdır. Bu nedenle mikrop idrar akımının daha az olduğu mesane, prostat ve böbrek pelvislerinde daha kolay ürer ve enfeksiyon oluşturur.

Vajinada enfeksiyon gelişebilmesi için ise vajinanın asidik yapısnının bozulması ve vajinanın daha fazla mikroba maruz kalması gerekir. Yanlış yapılan temizlik asidik yapıyı bozacağı için, özensiz yapılan her cinsel ilişki ise daha fazla mikrop getireceği için vajinada enfeksiyon sebebidir.

Kadınlar ve kızlar, Tuvalet sonrasında Genital bölgelerini önden arkaya doğru silmelidir. Bu, bakterilerin Anüsden idrar yoluna girmelerini önlemeye yardım eder.

Mesaneyi düzenli ve tamamen boşaltın, özellikle cinsel ilişkiden sonra.

Bol miktarda sıvı, özellikle de su için.

Gebelikte İdrar Yaparken Vajinada Yanma ve Ağrı

Gebelikte idrar yolları enfeksiyonu daha önemlidir. Enfeksiyon gebede erken membran rüptürüne ve istenmeyen başka durumlara neden olabilir. Erken membran rüptürü, anne karnında bebeği muhafaza eden membranların doğumdan (37. haftadan önce) yırtılmasıdır.

Gebeyken takip amaçlı idrar tahlillerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz ve idrar yaparken yanma ve ağrı hissi duyduğunuzda mutlaka doktorunuza belirtiniz.