Protein eksikliği neden olur? Protein eksikliği kendini nasıl belli eder?

Protein eksikliği neden olur? Protein eksikliği kendini nasıl belli eder? Hangi hastalıklara neden olur? Protein eksikliği yani hipoproteinemi, 100 ml kan plazmadasındaki protein miktarının 6 gr’ın altına düşmesi ile ortaya çıkar.

Bağırsaklarda emilim bozukluklarına neden olan hastalıklar ve uzun süren proteinden fakir beslenme gibi organizmaya protein girişinin azaldığı durumlarda hipoproteinemi görülebilir.

1- Hipoproteinemi hangi durumlarda görülür?

Protein düşüklüğü yani hipoproteinemi, şu durumlarda görülebilir.

• Geniş yanıklar veya şiddetli kanamalar gibi durumlarda protein kaybedilirek,
• Karaciğer hastalıkları albümin gibi proteinlerin üretiminin azalmasına neden olarak,
• Kan böbreklerden süzülürken amonyak gibi atıklar atılırken şeker ve protein gibi vücudun ihtiyaç duyduğu şeyler atılır. Böbrek hastalıkları bu süzülme görevinin bozulmasına neden olabilir. Proteinler tutulamayıp idrar ile atılabilir yani idrardan protein kaybı olur.

Protein vücudun yapı taşıdır diyebiliriz. Kaslar, dokular, iç organlar, kan hücreleri, savunma mekanizmaları, saç, tırnak ve deri hücrelerinin yapısında yer alır.

2- Vücut proteini nasıl oluşur?

Protein vücutta aminoasit ismindeki protein yapıtaşlarının belirli şekillerde birleştirilmesi ile oluşur. Prtoteinlerin yapıtaşı olan aminoasitlerin bazıları vücutta üretilebilirken bazıları kesinlikle besinler yoluyla alınmalıdır. Besinlerle dışardan almak zorunda olduğumuz aminoasitlere esansiyel aminoasit denir.

1. Yeme içme ile besinlerden alınan proteinler midede ve bağırsaklarda sindirilir.
2. Proteinler sindirilerek bağırsaklarda yapı taşları olan aminoasitler haline geldiğinde bağırsaklardan aminoasit olarak emilirler.
3. Bağırsaklardan emilerek kana karışan aminoasitler karaciğere ulaşır ve vücudun ihtiyaç duyduğu proteine dönüştürülür.

3- Proteinler ne işe yarar?

• Protein vücudun yapı taşıdır diyebiliriz. Kaslar, dokular, iç organlar, kan hücreleri, savunma mekanizmaları, saç, tırnak ve deri hücrelerinin yapısında yer alır.
• Proteinler önemli maddelerin taşınmasını da sağlar. Kanda taşınması gereken ancak kendi başına yol alamayan veya kendi başına yeteri kadar hızlı hareket edip doğru hedefe ulaşamayan birçok şey proteinlerle taşınır.
• Proteinler, iyonlar ve besin maddelerinin hücrelere ve hücrelerden dışarı taşınmasını sağlar.
• Proteinler vücudumuzu korur ve bağışıklık sistemi için önemlidir. Genç ve güzel görünmemizi de sağlar. Deri hücrelerinin yenilenmesinde etkin rol oynar.

4- Protein eksikliği kendini nasıl belli eder?

Protein oranının düşüklüğü, kan plazmanın kimyasal ve fiziksel dengesini bozar. Kandaki protein miktarı değişiklikleri vücutta bazı değişikliklere ve bazı önemli problemlere neden olur. İşte bazıları:

• Ödem: Deri alt kısmında sıvı birikmesidir. Yer çekimi etkisiyle en sık bacakları, ayakları ve ayak bileklerini etkiler. Fakat vücudun rastgele bir yerinde de meydana çıkabilir. Genel anlamda vücut su toplar.
• Bağışıklık sistemi etkilenir: Protein önemli bir yapıtaşıdır. Eksikliğinde bağışıklık sistemi elemanları olan immünoglobülinler eksik üretilebilir. Bu eksiklik sık sık hastalanmalara ve alerjilere neden olabilir. Bu nedenle sık sık hastalanmak ya da bağışıklık sisteminin zayıflaması protein eksikliğine işaret eder.
• Kas kütlesinde azalma – kilo kaybı: Kasların yapısında önemli miktarda protein vardır. Protein eksikliğinde kas hüclerleri yeteri kadar kas lifi üretemeyebilir.
• Kırılgan veya seyrekleşen saçlar: Protein eksiklikleri yeni saç üretimini yavaşlatabilir. Protein eksikliğinde saç dökülmesi ve saçlarda incelmeler sık görülür (1).
• Ayak ve tırnak etrafında derin şerit oluşumları parmak ve ayak tırnaklarındaki çıkıntılar veya paralel beyaz çizgiler oluşur.
• Soluk cilt rengi: Protein eksikliği nedeniyle cilt yeteri kadar protein üretemediğinde, cilt rengi soluklaşabilir ve cilt güneşe karşı daha hassas hale gelebilir.
• Cilt döküntüleri: Cildin kuruması ve pullanmasıyla ciltte döküntüler oluşur.
• Yavaş iyileşen veya iyileşmeyen inatçı yaralar: Amino asitler proteinlerin yapı taşlarıdır ve yaraların iyileşmesinde önemlidirler.Uzun süreler yatakta yatmaya veya vücudun hareketsizce bir yere uzun süre temas etmesine bağlı olarak vücudun temas ettiği yerlerde bası yaraları (dekübitus ülseri) oluşabilir. Protein eksikliğinde bu bası yaralarının yani dekübitus ülserlerinin iyileşmesi zorlaşır.
• Büyüme ve gelişme bozuklukları: Proteinler vücudun önemli yapıtaşlarıdır. Çocuklarda protein eksikliği büyüme ve gelişmeyi yavaşlatır.
• Uyku sorunu: Uyumakta güçlük veya anksiyete de protein eksikliğine işaret edebilir.
• Protein eksikliğinde görülebilecek diğer bir durum ise sürekli başı ağrısı, yorgunluktur.

Protein eksikliğine karşı ne yapılmalı?

• Beslenmeye et, yumurta ve protein içeriği fazla olan bakliyatlar eklenmelidir.
• Kaliteli protein almaya özen göstermek gerekir. En kaliteli protein kaynakları tavuk, tavşan, hindi etleri ve yumurtadır.
• Yağ, protein emilimini azaltır. Proteinden içeren besinlerin az yağlı ya da yağsız tüketilmesi vücudun besindeki proteinden daha fazla faydalanmasını sağlar.
• Yağlı protein kaynaklarıverimli değildir.
• Eti buharda ve fırında pişirmek daha az yağ gerektireceği için en fazla tavsiye edilen et pişirme yöntemleridir.
• Yemeklerle protein eksikliği giderilemezse ek protein içecekleri faydalı olabilir.
• Yoğun spor yapanlar mutlaka yeterli protein almalıdır. Ancak aşırı protein tüketmek zararlı olabilir.
• Ciddi protein eksikliğinde hastanede damar yolu ile protein takviyesi yapılabilir.